Geschiedenis van Steenwijksmoer

Ten westen van Coevorden is aan het eind van de achttiende eeuw Steenwijksmoer ontstaan op het grondgebied van de Heren van Steenwijk van het landgoed de Groote Scheere op de grens van Coevorden en Gramsbergen. In het uitgestrekte hoogveengebied tussen Coevorden en Hoogeveen bevond zich van zuidwest naar noordoost een kronkelend verlopende keileemrug. Er was op deze rug slechts een smalle strook grond beschikbaar die stevig genoeg was om een weg met aan weerszijden bebouwing te realiseren. Deze bebouwing bestond in eerste instantie alleen uit boerderijen. Later ontstond verdichting door de bouw van woningen en overige functies. Vanuit deze rug werd het achterliggende land ontgonnen. Bebouwing lag evenwijdig aan elkaar in de richting van de verkaveling en maakt een hoek ten opzichte van de licht kronkelende weg. In de berm van de weg werden bomen aangeplant. Circa 1900 Circa 2000 Op de kaart van 1900 is smalle en langgerekte verkaveling nog duidelijk te herkennen. Het dorp is te typeren als een wegdorp. Typisch voor wegdorpen en ook voor Steenwijksmoer was het ontbreken van een centrum. In 1932 ontstond een zwaartepunt in het dorp door de bouw van een vrij grote katholieke kerk met pastorie en begraafplaats, een jaar later werd ook een katholieke school gebouwd. Door de bouw van de woningen aan de Pastoor Slosserstraat in de eerste helft van de vorige eeuw, een nieuwe straat tegenover de kerk nagenoeg dwars op de Hoofdweg, ontstond er nabij de kerk een soort centrum. In de huidige situatie is het beeld van het oorspronkelijke wegdorp nog goed te herkennen. Langs de Hoofdweg staat een afwisselende bebouwing van boerderijen, bedrijven en maatschappelijke voorzieningen en wonen. De afwisseling in leeftijd en bouwstijl is daarbij een kenmerk. Naast de kerk is ook het dorpshuis aan de Hoofdweg een opvallend gebouw. Voor een belangrijk deel wordt de Hoofdweg gedomineerd door laanbomen aan weerszijden van de weg. Doorzichten naar het open achterland benadrukken nog steeds het agrarische karakter van het dorp, al hebben veel oorspronkelijke boerderijen nu een woonfunctie. Door ruilverkaveling is de smalle opstrekkende verkaveling voor het grootste deel verdwenen, alleen direct achter de bebouwing van het lint zijn nog restanten te herkennen. In de tweede helft van de vorige eeuw is het woongebied tegenover de kerk verder uitgebreid door de aanleg van wegen en de bouw van woningen. De woningen werden in eerste instantie gebouwd in de vorm van rijtjeswoningen; rond de eeuwwisseling werd meer de nadruk gelegd op vrijstaande woningen en twee-onder- een-kapwoningen. Naast de kerk ten noorden van de hoofdweg is vanaf circa 1988 een kleine uitbreiding met in hoofdzaak twee-onder-een-kapwoningen en vrijstaande woningen gerealiseerd (Kerkweg zuid). Vanaf circa 1999 is gestart met een vervolgfase van dit plan. Het dorp is nu te karakteriseren als een wegdorp met ter plaatse van het kruispunt van de Hoofdweg met de Dreef en de Kerkweg een concentratie van bebouwing in de vorm van kleine uitbreidingsplannen.